Algunas consideraciones acerca de la experiencia psicológica del tiempo en la amistad según Tomás de Aquino
DOI:
https://doi.org/10.48162/rev.35.048Palabras clave:
amistad, eternidad, tiempo, Tomás de Aquino, percepciónResumen
Para Tomás de Aquino la finalidad del hombre consiste en la completa actualización de sus potencialidades, que va alcanzando en esta vida de manera progresiva a medida en que va afirmándose más y más en la plenitud del acto de ser. Por otra parte, el Aquinate entiende la eternidad no en el sentido de una vida interminable sino, más bien, como una vida que carece de sucesión de temporal y que, por lo mismo, posee actualidad plena. En cuanto lo ordenan a ella, las amistades fundadas en la virtud ponen al hombre en contacto con esa perfección última, produciéndole, en alguna medida, una experiencia psicológica de ausencia de sucesión cuando gozan de la compañía del amigo. El hombre incontinente, que obra de acuerdo con el movimiento incesante de sus pasiones y que posee su sensibilidad embotada por la sucesión de imágenes, en cambio, con frecuencia establece amistades fundadas sobre el mero placer o la utilidad. En la medida en que se cierran a la verdadera amistad, esas amistades, muy comunes en nuestra época, le producen al hombre más sufrimiento que placer, en especial porque lo mantienen sujeto al deseo ininterrumpido de bienes que nunca terminan por colmarlo, sumergiéndolo, en cierto modo, en el devenir de las cosas materiales.
Citas
Agustín de Hipona. Enarrationes in Psalmos CI-CL. Corpus Christianorum, series latina XL, pars X, 3. Turnholti: Typographi Brepols Editores Pontificii, 1956.
Agustín de Hipona. Las confesiones. Obras completas de San Agustín, vol. II, 7ma edición. Madrid: Biblioteca de Autores Cristianos,1969.
Aristóteles, Physics. Edición, introducción y comentarios de David Ross. Oxford: Clarendon Press, 1955-1960.
Aristóteles. Ethica Nicomachea. Editado por David Ross. The works of Aristotle, vol. IX. Oxford: Clarendon Press, 1925.
Aristóteles. Metaphysica. Editado por David Ross. The works of Aristotle, vol. VIII. Oxford: Clarendon Press: 1924.
Biblia de Jerusalén, 5ta ed. Bilbao: Desclée de Brouwer, 2018.
Bobik, Joseph, “Aquinas on communicatio, the foundation of friendship and caritas”. The modern schoolman 64, n°1 (1986): 1-18.
Boecio. Philosophiae Consolatio. Corpus Christianorum, series latina XCIV, pars 1. Editado por Ludovicus Bieler. Turnholti: Typographi Brepols Editores Pontificii, 1962.
Buzeta, Sebastián y Hernán Muszalski. “Influencia de la dimensión afectiva en las potencias cognoscitivas para la elaboración del justo medio virtuoso en Tomás de Aquino: una reflexión a partir del conocimiento por connaturalidad afectiva”. Scripta Mediaevalia 16, n° 2 (2023), 91-124.
Di Maio, Andrea. Il concetto di comunicazione: Saggio di lessicografia filosofica e teologica sul tema di “communicare”. Analecta gregoriana 274, Serie philosophiae, sectio A, n° 15. Roma: Editrice Pontificia Università Gregoriana, 1998.
Flannery, Kevin. “Can an Aristotelian consider himself a friend of God?”. En Virtue’s end: God in moral philosophy of Aristotle and Aquinas, editado por Fulvio Di Blasi, Joshua Hochschild y Jeffrey Langan, 1-12. South Bend: St. Augustine’s Press, 2008.
Gallagher, David. “Desire for beatitude and love of friendship in Thomas Aquinas”. Mediaeval studies 58 (1996): 1-47.
Gaspar, Paulo. “O conhecimento afectivo em S. Tomás”. Primera parte. Revista portuguesa de filosofía 16, n°4 (1960), 411-436.
Gaspar, Paulo. “O conhecimento afectivo em S. Tomás”. Segunda parte. Revista portuguesa de filosofía 17, n°1 (1961): 13-48.
Jacobs, Jonathan. “Friendship, self-love and knowledge”. American Catholic philosophical quarterly 66, n°1 (1992): 21-37.
Jones, L. Gregory. “The theological transformation of Aristotelian friendship in the thought of St. Thomas Aquinas”. The new Scholasticism 61 (1987): 373-399.
Komar, Emilio. Curso de metafísica 1972-1973. Tomo IV: Acto, potencia, devenir. Buenos Aires: Sabiduría Cristiana, 2008.
Komar, Emilio. El tiempo y la eternidad: Lecciones de Antropología Filosófica 1967. Buenos Aires: Sabiduría Cristiana, 2003.
Levoratti, Armando y Alfredo Trusso, trads. Libro del Pueblo de Dios. Navarra: Verbo Divino, 2015. Versión en línea https://www.vatican.va/archive/ESL0506/__PZ2.HTM
McEvoy James. “The others as oneself: friendship and love in the thought of St. Thomas Aquinas”. En Thomas Aquinas: approaches to truth. The Aquinas lectures at Maynooth, 1996-2001, editado por James McEvoy y Michael Dunne, 16-37. Dublin: Four Courts Press, 2008.
Murphy, James B. “Virtue and the good of friendship”. Proceedings of the American Catholic Philosophical Association 71 (1997): 189-201.
Platón. Diálogos. Tomo VI: Filebo, Timeo, Critias, Cartas. Madrid: Gredos, 2007.
Principe, Walter. “Loving friendship according to Thomas Aquinas”. En The nature and pursuit of love. The philosophy of Irving Singer, editado por David Goicoechea, 128-141. Nueva York: Prometheus Books, 1995.
Schwartz, Daniel. Aquinas on friendship. Oxford: Clarendon Press, 2007.
Tomás de Aquino. Liber de veritate catholicae Fidei contra errores infidelium seu Summa contra Gentiles. Vols. 2-3. Roma: Marietti, 1961.
Tomás de Aquino. Quaestiones disputatae de veritate. Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, Vol. 22 (3 vols, 5 fascicula). Roma: Ad Sanctae Sabinae - Editori di San Tommaso, 1975-1970-1972-1973-1976.
Tomás de Aquino. Scriptum super libros Sententiarum magistri Petri Lombardi episcopi Parisiensis, Vol. 2. París: P. Lethielleux, 1929.
Tomás de Aquino. Summa Theologiae. Pars Prima. Opera omnia iussu impensaque Leonis XIII P. M. edita. Vol. 4. Roma: Ex Typographia Polyglotta S. C. de Propaganda Fide, 1888.
Tomás de Aquino. Summae theologiae. Prima secundae. Opera omnia iussu impensaque Leonis XIII P. M. edita. Vol 6-7. Roma: Ex Typographia Polyglotta S. C. de Propaganda Fide, 1891-1892.
Tomás de Aquino. Commentaria in octo libros Physicorum Aristotelis. Opera omnia iussu impensaque Leonis XIII. P. M. edita. Vol. 2. Roma: Ex Typographia Polyglotta S. C. de Propaganda Fide, 1884.
Tomás de Aquino. Quaestiones disputatae de malo. Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, Vol. 23. Roma-París: Commissio Leonina-J. Vrin, 1982.
Tomás de Aquino. Sentencia libri De sensu et sensato cuius secundus tractatus est De memoria et reminiscencia. Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, Vol. 45/2. Roma-París: Commissio Leonina - J. Vrin, 1984.
Tomás de Aquino. Summae theologiae. Secunda secundae. Opera omnia iussu impensaque Leonis XIII P. M. edita, Vol. 8-10. Roma: Ex Typographia Polyglotta S. C. de Propaganda Fide, 1895-1897-1899.
Wellington Ajith y Wolak Richard. Friendship, the most desiderable of all goods: Thomas Aquinas on charity as friendship. Colombo: Centre of Society and Religion, 2013.
Descargas
Publicado
Cómo citar
Número
Sección
Licencia
Derechos de autor 2025 Hernán Muszalski

Esta obra está bajo una licencia internacional Creative Commons Reconocimiento-NoComercial-CompartirIgual 3.0.































